Powiedziano: "Nie ma życia i śmierci, kiedy Budda jest wewnątrz życia i śmierci". Jeszcze raz: "Kiedy nie ma Buddy wewnątrz życia i śmierci, nie istnieją złudzenia co do życia i śmierci?(1). Mistrzowie Kassan Zen'e i Jozan Shinei(2) wypowiedzieli te słowa o życiu i śmierci, ponieważ byli oświeconymi ludźmi. Jeśli chcecie uwolnić się od życia i śmierci, powinniście uważnie przestudiować znaczenie tych słów i wyjaśnić je.
Próbować znaleźć Buddę poza światem życia i śmierci, jest jak kierować swój wóz na północ, wtedy, kiedy chcecie udać się na południe, by zobaczyć Wielką Niedźwiedzicę. Jeśli uczynicie tak, zgubicie drogę do wyzwolenia.
Przyjmijcie życie i śmierć jako nirwanę, bez nienawiści do żadnego z nich i nie szukajcie nirwany. Tylko wtedy możecie naprawdę uwolnić się od życia i śmierci.
Błędem jest myśleć, że życie zmienia się w śmierć. Życie jest całkowitym istnieniem ze swym własnym czasem i już posiada ono przeszłość i przyszłość. Dlatego w buddyjskim Prawie powiada się o życiu jako o "nienarodzonym" (tj. niezmiennym, całkowitym istnieniu). Ustanie życia jest także całkowitym istnieniem, ze swym własnym czasem, przeszłością i przyszłością. Mówi się, że nieszczenie jest "nie-niszczeniem". Kiedy mówimy życie, nie ma nic prócz życia; kiedy jest śmierć, nie ma nic poza śmiercią. Dlatego, kiedy przychodzi życie, przyjmijcie je takie jakie jest. Nie czujcie nienawiści ani nie pożądajcie żadnego z nich.
Życie i śmierć same w sobie są życiem Buddy. Jeżeli gardzicie nimi i odrzucacie je, stracicie życie Buddy. A gdy jesteście przywiązani do życia i śmierci, również stracicie życie buddy i pozostanie tylko jego zewnętrzna forma. Tylko wtedy, gdy nie czujecie nienawiści do życia i śmierci i nie czujecie nienawiści do swoich pragnień i nirwany, wejdziecie do umysłu Buddy. Nie próbujcie określać tego umysłu lub opisywać go słownie. Kiedy odrzucicie ciało i umysł i wejdziecie do królestwa Buddy, on was poprowadzi. Jeśli będziecie podążać jego drogą uwolnicie się od życia i śmierci i bez wysiłku, czy bez używania umysłu, staniecie się Buddą. Jeśli to zrozumiecie, nie będzie już więcej przywiązania.
Istnieje bardzo prosty sposób, by stać się Buddą. Nie czyńcie zła, nie lgnijcie do życia i śmierci, miejcie głębokie współczucie dla wszystkich odczuwających istot, odnoście się z szacunkiem do tych ponad wami i bądźcie uprzejmi dla tych, którzy stoją niżej. Porzućcie nienawiść i pragnienia, zmartwienia i smutek - oto co zwie się Buddą. Nie szukajcie niczego innego.
(1) Życie i śmierć są samą rzeczywistością. Nie ma żadnego innego życia i śmierci poza nami. Ponieważ życie i śmierć są rzeczywistością, nie może być żadnego złudzenia lub przywiązania do nich.
(2) Czia-szan Szan-hui (805-881) i Ting-szan Szen-jing (771-853).
tłum. Nyogen Nowak